Streszczenia i opracowania lektur szkolnych klp klp.pl

Realizm i naturalizm w Placówce


Realizm

Realizm w Placówce jest wręcz wszechobecny. Prus w sposób realistyczny ukazał życie polskiego chłopa z drugiej połowy XIX wieku, dręczące go i jego społeczność problemy: zacofanie, konformizm i niezdecydowanie chłopów, etc.

Ślimak jest typowym reprezentantem swojej grupy, człowiekiem pospolitym, pozbawionym wyjątkowych cech. Właśnie tacy byli bohaterowie realistyczni. Poza tym zarówno Ślimak, Jojne (Żyd) jak i Dziedzic posługują się językiem typowym dla swojej klasy społecznej. W ten sposób Prus zrealizował kolejny warunek realizmu – indywidualizację języka.

Również rodzaj narratora świadczy, iż Placówka to utwór realistyczny. Charakteryzuje się on obiektywnością, brakiem komentarza i wszechwiedzą.

Naturalizm

W utworze bardzo widoczne są również wątki naturalistyczne. Widać je najlepiej, gdy przeanalizuje się wpływ przyrody na życie bohaterów. Całe ich życie podporządkowane jest prawom natury. Pracują według wyznaczanych przez nią cykli.

Poza tym fizjologia jest głównym motywem działania. Strach przed głodem doprowadził do tego, że Ślimak rozpoczął współpracę z Niemcami, za co został potępiony przez resztę wsi.
Prus bez ogródek wskazał zjawiska patologiczne polskiej wsi, poczynając od pijaństwa (Maciek Owczarz, Ślimak czy Sobieska), które było nieodzownym elementem ubijania interesów, poprzez choroby psychiczne (Zośka), kończąc na braku higieny.

Naturalizm jest również obecny w technice ukazania rzeczywistości przez autora, który ma charakter opisowo-reportażowy:
„Spod pagórka nie większego od chaty wypływa źródło rzeki Białki. W opoczystym gruncie wyżłobiło ono kotlinę, gdzie woda huczy jak rój pszczół gotujących się do odlotu.

Na przestrzeni mili Białka płynie równiną. Lasy, wsie, drzewa w polu, krzyże na drogach widać jak na dłoni, zmniejszające się w miarę odległości. Okolica wygląda jak okrągły stół, w środku którego stoi człowiek niby mucha przykryta niebieskim kloszem. Wolno mu jeść, co znajdzie i czego inni nie zabiorą, byle nie chodził za daleko i zbyt wysoko nie latał”


Obraz polskiej wsi z II połowy XIX wieku ukazany w Placówce


Jak pisze Henryk Markiewicz: „W odmiennej perspektywie, z innym rozkładem akcentów kreuje też Prus świat chłopskich bohaterów. I on uwydatnia ich niski stopień cywilizacyjnego rozwoju, nie wystarczające przygotowanie do samodzielnej egzystencji, Ślimak – reprezentant pierwszego pokolenia pouwłaszczeniowego – jest bierny, ciemny, podejrzliwy wobec wszystkich, niechętny każdej nowości”.

Biorąc pod uwagę, iż utwór jest realistyczny, łatwo wywnioskować, że Jan Ślimak jako typowy reprezentant swojej grupy społecznej jest jej faktycznym ucieleśnieniem. Obdarzając go takimi, a nie innymi cechami, Prus wskazał najbardziej palące problemy polskiej wsi z drugiej połowy XIX wieku.

Akcja Placówki rozgrywa się w czasie, kiedy chłopi doczekali się wreszcie uwłaszczenia, lecz wraz z tą zmianą większość z nich utraciła prawo korzystania z pastwisk i lasów (serwituty). Zacofanie cywilizacyjne i mentalne chłopów wywodzi się wprost z długich lat pańszczyzny. Czytając Placówkę można odnieść wrażenie, iż opisywana przez Prusa wieś jest całkowicie odcięta od świata zewnętrznego, niczym wyspa. Chłopi w niej żyjący są anachroniczni, wciąż uważają ziemię za jedyne źródło pracy i życia.

Wieś nie stanowi zintegrowanej jedności, każdy przedkłada swoje własne dobro nad interes ogółu. Różnice i gradację wewnątrz mieszkańców widać najlepiej w kościele, kiedy to zajmują odpowiednie dla hierarchii miejsca, im bliżej ktoś siedzi ołtarza, tym więcej znaczy we wsi.

O ile chłopi różnią się między sobą stanem posiadania i poważaniem w gromadzie, to ich wspólną cechą jest ciemnota i zacofanie. Żaden z nich nie uczęszczał nigdy do szkoły. Nic w tym dziwnego, ponieważ w ich wsi jej nigdy nie było. Wiele mówiącym o chłopach faktem jest to, że najchętniej spotykali się ze sobą w karczmie. Stanowiła ona swoiste centrum wsi, gdzie można było dowiedzieć się czegoś ciekawego, dobić jakiegoś interesu.

Przedstawiona przez Prusa wieś była idealnym polem dla realizacji programu pozytywistów. Właśnie w takich miejscach praca u podstaw i praca organiczna miała przynieść najlepsze rezultaty. Autor starał się ukazać drzemiący w chłopach potencjał oraz to, jak był on przez wieki marnowany. Choć kreacje chłopów wydają się ograniczone i zacofane to na ich korzyść przemawia fakt, iż kochali swoją ziemię, ojcowiznę, za którą gotowi byli umrzeć. Takie właśnie patriotyczne postawy miały być wzmacniane przez pozytywistów. Z pewnością edukacja oraz wprowadzenie nowinek technicznych na opisanej przez Prusa wsi z czasem przyniosłoby efekty w postaci postępu i dobrobytu.



Polecasz ten artykuł?TAK NIEUdostępnij






  Dowiedz się więcej
1  Placówka - streszczenie
2  Kalendarium polskiego pozytywizmu
3  Spór „młodych” i „starych”